نیم ساعتی مانده به اذان، پیرزنی از درب باب‌الرضا (ع) وارد حرم امام رضا (ع) شد و خودش را با سختی به سمت ایستگاه زائربرها رساند. بی‌مقدمه آمد نزدیک همان زائربری که داشت حرکت می‌کرد تا شاید جایی برای خود پیدا کند؛ خادمی که زائرها را برای سوارشدن بر این چهارچرخ سفید و برقی هدایت می‌کرد به سمت این پیرزن قدم برداشت، و به یکی از خانم‌ها گفت تا به این پیرزن در سوارشدن به خودرو کمک کنند تا او نیز بتواند به‌راحتی به زیارت بارگاه رضوی مشرف شود.

این، تنها لحظه‌ای از خدمتِ بخش زائربرهاست که در حرم آقاجان می‌توان دید. این خدمت‌رسانی زیرآفتاب سوزان و سرمای زمستان سخت اما شیرین است.

بخش خدمت زائربرها که از سال ۱۳۸۶ در حرم مطهر رضوی راه‌اندازی شده است سال گذشته نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر جابه‌جایی داشته است که در ادامه بخش‌هایی از این خدمت‌رسانی سخت اما شیرین را می‌خوانید.

 لذت سواری زائربرها برای پیر و جوان و کودک

 اگرچه روی زائربرها از همان سال ۱۳۸۶ که این بخش به خدمات آستان قدس رضوی در حرم مطهر اضافه شد نوشته شده بود ویژه سالمندان و افراد معلول، اما بعد از مدت کمی مادرانی که بچه در آغوش داشتند و پدران و مادرانی که به همراه چند فرزند قدونیم‌قد وارد حرم می‌شدند هم از این خدمت استفاده کردند.

خانم جوانی در صفِ این رخش‌های سفید ایستاده و قصد دارد فاصله باب‌الجواد (ع) تا صحن غدیر را با زائربرها طی کند. با لبخند پرسیدم: «شما که جوانید و توان راه‌رفتن دارید چرا سوار می‌شوید؟» گفت: «اگرچه عجله دارم و باید خودم را به قراری که با دوستم گذاشتم برسانم، اما اگر عجله هم نداشتم باز هم سوار می‌شدم. سواری با این ماشین‌های کوچک در مسیر کوتاه حرم، مزه شیرینی دارد. هرازگاهی که به زیارت می‌آیم در زمان‌های خلوت از این زائربرها استفاده می‌کنم تا این مزه از یادم نرود.» 

یاد ویدئوی چند ماه پیش در شبکه‌های اجتماعی افتادم که چند دختر کوچک ۸، ۹ساله با چادرها و لباس‌های رنگی و طرح گل‌های صورتی و قرمز سوار یکی از زائربرها شده بودند و خنده‌کنان باب‌الجواد را رد می‌کردند و دست‌هایشان را به نشانه خوشحالی جلوی دوربین تکان می‌دادند. آن خنده‌های کودکانه و دختری که با کنجکاوی مسیر طی شده را می‌دید و برای زائران دست تکان می‌داد فراموش نمی‌شد. انگار آمده بودند شهربازی و سوار قطار شده بودند.

 رخش‌های سفید برقی در میانه حرم

 این خودروهای برقی سفیدرنگ در مقابل پیاده‌روی داخل حرم وقتی می‌خواهی از باب‌الرضا (ع) خودت را به صحن‌های نزدیک به مضجع شریف آقا علی‌بن موسی‌الرضا (ع) مثل دارالحجه، صحن کوثر و صحن امام حسن مجتبی (ع) برسانی زمان کمی منتظر می‌مانند تا زائران را به مقصد برسانند. البته به‌شرط آن‌که وقت اذان و نماز نباشد. چرا که این زمان، ورود زائر به حرم بیشتر است و ناگزیر زمان انتظار هم به همان اندازه بیشتر می‌شود.

 مثل خیلی از بخش‌های خدمتی حرم، بخش زائربرها هم دو شیفت خدمتی روز و شب ۱۲ ساعته دارد که مردانی با لباس و کلاه‌سفید و شلوار سورمه‌ای سیر و البته چهره‌هایی مهربان و روی خوش، لباس خدمت به تن کرده‌اند و حواسشان هست که اولویت با سالمندان و معلولان و مادرانی که نوزاد در آغوش دارند است. اما حمل ویلچر و کالسکه با این زائربرها ممنوع است.

شاید گاهی این رخش‌های سفید برقی را بدون مسافر دیده باشید که در ایستگاه‌های باب‌الرضا (ع) و باب‌الجواد (ع) متوقف شده‌اند. وقتی عجله دارید با خود می‌گویید چرا بلااستفاده آن‌ها را کنار گذاشته‌اند؛ اما این ماشین‌های برقی هم برای این‌که تغذیه شوند نیاز به شارژ دارند و به‌نوبت توی صف قرار می‌گیرند تا بین مسیر، خاموش نشوند و زائرها مجبور نشوند پیاده بروند.

 خدمتی لذت‌بخش برای رضایت زائران

 یکی از خادمان این بخش که حدود چهار سالی است لباس خادمی به تن کرده و در ایستگاه باب‌الرضا (ع) ایستاده بود می‌گوید: «ما در هر شیفت ناظر و مسئولی داریم که به آن سرخط می‌گوییم. خودمان هم در هر دو بخش فعالیت می‌کنیم. گاهی پشت زائربر می‌نشینیم و رانندگی می‌کنیم، گاهی در ایستگاه‌های مبدا و مقصد هستیم و به سوارشدن زائرها کمک می‌کنیم.» نظام دوست که پدر دو فرزند است و به قول خودش خیلی اتفاقی وارد حرم شد و به‌قول‌معروف، آقا او را طلبیده ادامه می‌دهد: «من از زمانی که به اینجا پا گذاشتم و لباس خدمت پوشیدم، معجزه و برکت این حضور را در زندگی‌ام دیدم. یک گره کور در کارم وجود داشت که بعد از یک سال بدون اینکه تلاش چندانی بکنم حل شد».

 یکی دیگر از خادمان بخش زائربرها که مویی سپید کرده و چند چروک مردانه روی پیشانی‌اش نشسته، اما خط خنده کنار چشمانش نشان از مهر درونش می‌دهد با لبخند می‌گوید: «خدمت به زائرها صفایی دارد که قابل‌توصیف نیست. همین که فرصت خدمت برایم فراهم شده و در این حرم کار می‌کنم نعمت بزرگی است». از او پرسیدم بیشترین سوالی که زائرها هنگام سوارشدن یا پیاده‌شدن دارند چیست که جواب می‌دهد: «از ما سوال‌های تخصصی چندانی درباره حرم نمی‌پرسند. این ماشین تا کجا می‌برد؟ می‌خواهم فلان صحن بروم از کدام مسیر بروم؟ گاهی هم‌مکان نماز را می‌پرسند نه بیشتر». می‌خواستم بدانم برخورد خاص و تندی از زائرها هم داشته که توی ذهنش حک شده باشد که آقای رسولی با دست، چانه‌اش را نوازش می‌کند و بعد از مکثی کوتاه می‌گوید: «در این ۸-۷ سال خدمتم خدا را شکر چنین مواردی را به‌ندرت داشتیم که آن هم جزو نمک کار است».

 خدمات‌رسانی ۱۵۰۰ خادم‌یار زائربر

 ظاهر امر این است که عده‌ای پشت فرمان زائربرها می‌نشینند، عده‌ای نیز به نظم‌دهی در ایستگاه‌ها که مسیرهای باب‌الرضا - صحن کوثر و باب‌الجواد - صحن غدیر را پوشش می‌دهد مشغول‌اند. اما ماجرای هر خدمتی در حرم مطهر رضوی فراتر از آن چیزی است که ما در ظاهر می‌بینیم. جانشین معاونت اماکن متبرکه حرم مطهر رضوی در گفتگو با آستان نیوز درباره بخش خدمت زائربرها خاطرنشان می‌کند: «نزدیک به هزار و ۵۰۰ خادم‌یار به‌صورت هفتگی در بخش زائربرها در دو شیفت روز و شب به‌صورت ۱۲ ساعته خدمت می‌کنند». جعفری می‌افزاید: «وظایف متعددی در این بخش تعریف شده است. سرکشیک، سر شیفت، پاس‌بخش، کاربر، مسئول زائربر، مسئول آسایشگاه، راننده، انتظامات، متصدی پارکینگ، متصدی شارژ و نیروی فنی، عناوین بخش‌های خدمتی زائربرها است». وی همچنین به تعداد بالای جابه‌جایی در روزهای مختلف سال اشاره کرده و از جابه‌جایی روزانه حدود ۱۰۰۰ نفر با زائربرها خبر می‌دهد و می‌گوید: حمل‌ونقل سالانه با این مرکب‌های سفید دوست‌داشتنی برابر آمار سال گذشته به ۵۰۰ هزار نفر رسیده است.